Tuairisc faoi comhthionól
"Ag Tógáil Ár Economaíocht Áitiúil"
Published as 'Beocheist' in The Irish Times
Dara Ó Maoildhia, 14/4/95

Bhí cháipéis príomháideach agus faoi rún ag dul thart sa C.I.A., sna Stáit Aontaithe, roinnt blianta ó shin ag rá, ós rud é go raibh an cummanachas titithe, gurb é an contúirt is mó anois atá ann ná na grúpannaí beaga áitiúla atá bunaithe ar fud an tríú domhan. Scríobh an C.I.A. go bhfuil fadhb mór cosc a choineáil orthu siúd mar go bhfuil an méid sin ann, agus nách bhfuil aon ceannaireacht soiléir orthu.

Ar Inis Mór, Árainn, ag tús Mí Aibreán, bhí comhthionól mór de na grúpannaí beaga áitiúla seo a tháinig ó chuile cúinne den tír. Agus is cinnte, bhí réabhlóid san aer! Tháinig thart ar céad duine, chuile ceann acu páirteach agus gnóthach in obair áitiúil chun an saol a athrú do dhaoine. Bhí Paraic Cannon ann ó Comharchumann Bia Baile Átha Cliath, Bridie Cardiff ó Wicklow Community Services Council, Joan O Callaghan as Nasc Mná an Iarthair, Sheila Ryan as comharchreidmheas Tallow i bPort Láirge, Ivan McPhillips as Meitheal Forbartha na Gaeltachta, Turloch de Blacam as Comhlucht Cniotáil Inis Meán.

"Ag Tógáil An Eacnamaíocht Áitiúil" a bhí i gceist, agus chaitheamar trí lá le chéile. Bhí Eamon Ó Cuív TD an tógtha leis an córas aistriúcháin ó Ghaeilge go Béarla. Bhí aistritheoir istigh i mbosca agus daoine nách raibh Gaeilge acu, chuir siad cluasáin orthu agus fuaireadar aistrúcháin chomhuaineach. "Tá córas mar an gcéanna sa Dáil", a dúirt Eamon, "ach ní chuireann na teachtaí dála na cluasáin orthu mar go dtaispeanach sé nach bhfuil an Ghaeilge acu!" Ag an gcomhdháil seo in Árainn, bhí daoine ag troid chun cluasán a fháil, mar nach raibh go leor acu ann. Tortha amháin a tháinig as an deireadh seachtain ná go bhfuil Bórd na Gaeilge chun infheistíocht a dhéanamh ar scór eile.

Seo é an chéad uair riamh a raibh comhthionól mar seo ar Inis Mór. Roinnt blianta ó shin, ní raibh na h-achmhainní ann - halla mór le teas breá, cistin, agus seomraí beaga éagsúla; agus báid a thiocfadh go rialta laethiúil ag an am seo den bhliain. Taispeánann é seo go bhfuil fás tagtha cheana féin ar an eacnamaíocht ar Inis Mór.

Ach 'sé an cheist a bhí ann ná an sórt forbairt eacnamaíochta a bhéadh oiriúnach go h-áit. Ní raibh suim ar bith ag daoine i gcomhluchtaí idirnáisiúnta, ná fíú amháin i gcomhluchtaí móra náisiúnta. Gnóannaí beaga áitiúla ab é an bealach is fearr a cheap daoine.

Dúirt Máirtín Ó Maoláin as Inis Mór, ceann de na cainteoirí, gurb é a fhís do Inis Mór ná go mheadh gnó beag bunaithe i chuile bhaile de na ceithre bailte déag atá ar an oileán. Dúirt sé freisin go gcaithfidh an dole fanacht ar an oileán, mar dá mbeadh chuile dhuine fostaithe, imeodh an saol traidisiúntach ar fad as an oileán. Siad na daoine ar an dole nó ar pinsin éigin atá ag coineáil an bó, ag cur na fataí, agus ag iascaireacht ins na currachaí beaga traidisiúntach.

Bhí go leor caint faoi airgead. Dúirt Kathleen O'Neill as Kilbarrack, Bleá Cliath, go bhfuileamar sa leaba leis an namhad má táimid ag braith ar airgead ón stáit, nó ón EU. B'fhearr léi fanacht amach as an sórt fundóireacht sin ar fad. Arís agus arís eile bhí caint faoin gluaiseacht comharchreidmheas. Bhí Richard Douthwaite, as Cathair na Mart, ag rá gur cheart dúinn stop a chur le airgead a chur sa banca. Úsáideann na bancanaí an t-airgead sin chun iasachtaí a thabhairt do comhluchtaí móra sna cathracha, agus ní théann sé ar ais ins na h-áiteanna as a dtagann sé. An áit a théann an t-airgead, téann na daoine, mar is ansin a bheidh fostaíocht le fáil. Sa bhealach sin, tá an daonra ag laghdú in iarthar na h-Éireann. Chun an scéal sin a athrú, caithfidh an t-airgead fanacht san áit. Tugann an Comharchreidmheas an seans sin do dhaoine, ach freisin anois tá córas nua LETS (Local Exchange Trading System) ag fás ar fud na tíre. Seo córas airgead áitiúil. Coiníonn an córas seo neamhspleách ó na margaidh idirnáisiúnta agus na rátaí ús.
Dúirt go leor daoine gurb é an rud is tabhachtach do gnóannaí beaga ná airgead a fháil ar iasacht ar ráta íseal.

ían Comhrá nó Colloquium seo eagraithe ag Comharchumann Forbartha Inis Mór agus An Chaidreamh Éiriú. Cuireadh tús le chuile sheisiún le píosa ceol, agus sna trathnóna bhí damhsa seit, taispeantas agus díol ealaíon agus lámhcheird Árann, agus chuir Lelia Doolan roinnt scannáin gearr ar fáil, mar sórt 'mini-festival'. Cuireadh deireadh leis an colloquium le béile mór, céilí, agus cur crann dair Naomh Brighid ag séipéal Cill Rónáin tar éis aifreann an Domhnaigh.

^ Back To Top